یکی از مهم ترین دغدغه های هر والدینی، داشتن فرزندی منظم و منضبط است. خیلی از والدین از شلختگی و بی نظمی فرزندان خود شاکی هستند و با به کارگیری برخی از روش های تربیتی سعی در آموزش نظم به کودکان خود دارند. اما در بعضی از مواقع ناآگاهی والدین از روش های درست تربیتی منجر به لجبازی و ایجاد مشکلات فراوان اخلاقی در فرزند شما می‌شود. بنابراین، این موضوع خیلی مهم است که آموزش نظم به کودکان باید از چه سنی شروع شود و استفاده از چه روش های تربیتی باعث تربیت کودک منظم می‌شود. ما در این مقاله به این سوالات پاسخ میدهیم و در مورد ده راهکار برای آموزش نظم به کودکان صحبت می‌کنیم.
راهکارهای تربیتی داشتن یک کودک منظم
تاکید بر این نکته که تمیزی به انسان احساس خوبی می‌دهد
سعی کنید برای ایجاد نظم و انضباط برای کودکان، این احساس را در آنها به وجود آورید که تمیزی و نظم برابر است با احساس خوب. اگر کودک شما تمام وسایل و اسباب بازی هایش را بر روی زمین گذاشته و اتاقش را نامرتب کرده است، آرامش و خونسردی خودتان را حفظ کنید. به او بگویید که اتاق به هم ریخته اش احساس خوبی به شما نمیدهد و شما دوست ندارید که در اتاق او بمانید. سپس می‌توانید به او پیشنهاد دهید که با یکدیگر اتاق را مرتب کنید. بعد از تمام شدن کارتان، از او بپرسید که “به نظر تو اینجوری بهتر نیست؟!” این مکالمه بر روی فرزندان تاثیر گذاشته و او را به داشتن محیطی تمیز تشویق می‌کند.
زمان نظافت را به یک تفریح و سرگرمی تبدیل کنید
یکی دیگر از بهترین راه ها برای آموزش نظم به کودکان، استفاده از بازی برای آموزش نظم است. شما باید زمان تمیزکاری اتاق کودکتان را به یک برنامه مفرح و شاد برای او تبدیل کنید. مثلا، به او بگویید که هر کس زودتر اسباب بازی ها را جمع کند، برنده است و جایزه دارد. یا می‌توانید در حین جمع کردن وسایل آواز بخوانید و با فرزندتان شوخی کنید. همه این ها باعث تحریک شدن فرزندتان به داشتن نظم و تمیزکاری می‌شود. چرا که او از همین فرصت هم برای بازی استفاده می‌کند و این کار برایش کسل کننده نیست.
انجام نظافت قبل از شروع هر کار جدیدی
اگر کودک شما برای تمیزکاری اتاقش شروع به مخالفت کرد، برای حرف شنوی کودک خود قوانینی را وضع کنید. مثلا به او بگویید تا وقتی که وسایل بازی قبلی اش را جمع نکند، اجازه شروع بازی جدید را ندارد. ممکن است در ابتدا فرزند شما واکنش منفی نشان دهد اما اگر جدیت شما در تصمیمی که گرفته اید را ببیند، دیگر پافشاری نمی‌کند. او به خوبی متوجه می‌شود برای اینکه سریع تر بازی جدیدش را شروع کند، باید با شما همکاری لازم را داشته باشد. این کار به مرور زمان برای او به یک عادت تبدیل شده و باعث ایجاد و تقویت مهارت نظم در کودکان می‌شود.
کار گروهی انجام دهید
کارگروهی و نوشتن تک تک مسئولیت های هر فرد، تاکتیک مفیدی است که شما می‌توانید هم برای مسئولیت پذیری کودک و هم برای ایجاد انضباط در کودکان از آن استفاده کنید. به طور مثال، وقتی کاری را برعهده کودک خود می‌گذاریم و او از ما درخواست کمک می‌کند، برخی از والدین به اشتباه به خاطر داشتن قاطعیت در حرفشان به او می‌گویند” این کار توست و فقط خودت باید آن را انجام دهی”. این رفتار شما باعث می‌شود تا فرزندتان از کارهای روزانه خود بترسد و ناخودآگاه دچار استرس و اضطراب شود.
وقتی کودک نیاز به کمک شما دارد، نباید این کمک را از آنها دریغ کنید بلکه باید با آغوش باز بپذیرید. این رفتار شما یک درس بزرگ دیگر هم به فرزندتان می‌دهد که اگر کسی از او درخواست کمک کرد، با لبخندی درخواستش را قبول کند و بدون هیچ انتظاری به او کمک کند.
محل بازی کودک را مشخص کنید
گاهی اوقات والدین به بهانه نظم، اجازه بازی و استفاده از اسباب بازی را به فرزندشان نمی‌دهند. در واقع شما باید به کودکتان این فرصت را بدهید تا به کمک اسباب بازی هایش، خیال پردازی و قصه گویی کند. فرزندان برای بازی کردن باید آزاد باشند چرا که بازی بهترین زمان برای یادگیری و پرورش خلاقیت کودک است. اما برای جلوگیری از شلوغی و بی نظمی به او بگویید که فقط اجازه دارد در اتاقش بازی کند و نباید اسباب بازی هایش را داخل اتاق پذیرایی بیاورد. تعریف نظم برای کودکان کار چندان سختی نیست، تنها کافی است که چهارچوب های مشخص و دقیقی برای کارهای او تعریف کنید.
برنامه مشخصی برای روز فرزندتان داشته باشید
برای تربیت کودک منظم و مخصوصا آموزش نظم به دانش آموزان ابتدایی، یک برنامه روزانه مشخصی را برای او تعیین کنید و دلیل هر کار را هم برای او توضیح دهید. فرزند شما از همان کودکی باید یاد بگیرد که وظیفه دارد در هر روز یک سری از کارها را انجام دهد. به طور مثال، کودک شما باید بداند که وقتی از خواب بیدار شد، باید اول صبحانه خود را بخورد و تا اینکار را انجام نداده اجازه دیدن برنامه کودک را ندارد. بعد از دیدن برنامه کودک نوبت درس خواندن است و تا آن را تمام نکرده، اجازه رفتن به سراغ کار بعدی را ندارد. به مرور زمان اینکار باعث تمرکز کودک و داشتن ذهنی منظم می‌شود.
کمال گرا نباشید
هیچ وقت فکر نکنید که اتاق فرزند شما باید همیشه تمیز و مرتب باشد. اتاقی که کودک در آن بازی می‌کند، هیچ وقت تمیز نمی ماند. این موضوع خیلی طبیعی است که بعد از تمیز کردن اتاق فرزندتان تنها در مدت چند ساعت، آن را به حالت اولیه ببینید. اصرار بیش از اندازه به کودک برای داشتن اتاقی تمیز، باعث شخصیت وسواسی و ایده آل گرا در فرزندتان می‌شود.
الگو باشید
بهترین راه برای تربیت کودک منظم، داشتن نظم در زندگی خودتان است. معمولا فرزندان بسیاری از کارهایشان را از نزدیک ترین افراد زندگیشان، یعنی پدر و مادر، تقلید و پیروی می‌کنند. اگر شما عادت دارید که بعد آمدن از بیرون لباس هایتان را روی کاناپه و مبل بیندازید، دیگر توقع نداشته باشید که فرزندتان بعد از آمدن از مدرسه کیفش را روی مبل نیندازد. خودتان الگویی مناسب برای او باشید تا فرزندتان از همان کودکی، نظم را به طور غیر مستقیم یاد بگیرد.
مسئولیت های سنگین به او ندهید
معمولا به هم ریختن اتاق برای کودکان کار آسانی است اما جمع کردن آن برایشان سخت و خسته کننده است. اینکه تمام مرتب کردن اتاق را به کودکتان بسپارید، برای او مسئولیت زیادی است. بهتر است به جای اینکار به او بگویید”من توپ ها رو جمع می‌کنم، تو بدو اسباب بازی های دیگت رو جمع کن“.
کارها را کش ندهید و سریع انجام دهید
برای آموزش نظم به کودکان، کارها را کش ندهید و سرعت عمل داشته باشید. برخی از والدین هستند که انجام هر کاری را طول می‌دهند. مثلا تصمیم به تمیز کردن اتاق کودکشان را دارند ولی در همین حین به سراغ کارهای دیگر می‌روند و کار اصلی شان را فراموش می‌کنند. وقتی تمیز کردن اتاق فرزندتان را بیش از حد طول می‌دهید، فرزند شما از این کار بیزار شده و فکر می‌کند که حتما کار خیلی سختی است که اینقدر زمان زیادی می‌برد. در نتیجه به طور ناخودآگاه فرزند شما از تمیزکردن اتاق خود فرار می‌کند.
سخن آخر
همه ما می‌دانیم که زندگی فردی و اجتماعی هر فردی بدون داشتن نظم و انضباط، هرگز زندگی موفق نخواهد شد. به همین دلیل است که مشاوره کودک به والدین توصیه می‌کند که نظم و انضباط در زندگی را از همان کودکی به فرزند خود بیاموزند تا در آینده با مشکل مواجه نشوند.
سوالات متداول
سن آموزش نظم به کودک چند است؟
بهتر است از همان کودکی یعنی تقریبا سن دو سالگی به بعد، کم کم فرزندتان را با نظم حتی از لحاظ ذهنی آماده کنید و بعدها که بزرگ تر شد، به طور عملی او را به داشتن نظم تشویق کنید.
آیا کودک بی نظم را تنبیه کنیم؟
هیچگاه برای آموزش نظم به کودکان او را تنبیه بدنی نکنید. اگر کودک شما از انجام کارهای خود سرباز زد، تنها او را از برخی از تفریحاتش منع کنید.
چگونه به کودک خود نظم بیاموزیم؟
به کمک روش های تربیتی که در این مقاله به آن اشاره کردیم، می‌توانید نظم را در فرزند خودتان ایجاد و تقویت کنید و او را برای نظم در زندگی اجتماعی آماده کنید.