شاید برای شما هم پیش آمده باشد که از شدت عصبانیت و یا ناراحتی از یک رفتار ناپسند فرزندتان او را کتک زده باشید. معمولا خود والدین به سرعت از انجام اینکار پشیمان میشوند و خودشان را نیز سرزنش می‌کنند.
اما مطالعات نشان میدهد که تنبیه بدنی کودک در هر شرایطی مورد قبول نیست زیرا تاثیرات بدی روی کودک شما می‌گذارد. باید این را بدانید که خانواده بیشترین تاثیر را بر رشد کودک دارد. به طوری که اگر کودک به شیوه صحیح تربیت نشود، از همان سنین خردسالی دچار مشکلات روحی می‌شود. بنابراین یکی از بزرگترین چالش های هر پدر و مادری، چگونه برخورد کردن با کودکی است که رفتار نادرستی از او سرزده است.
بیشتر والدین در چنین مواقعی به تنبیه بدنی کودک روی می آورند. در حالیکه این بدترین انتخاب شما برای تربیت فرزند عزیزتان است. ما در این مقاله به روش صحیح تنبیه کودک می پردازیم.
بی توجهی به کودک
یکی از بهترین روش تنبیه کودکان، بی اعتنایی به آن هاست. وقتی کودکتان کار اشتباهی انجام میدهد برای مدت کوتاهی به او توجه نکنید. این بی توجهی شما بر روحیه فرزندتان تاثیر به سزایی دارد. او متوجه می‌شود برای بازگشت به آغوش شما باید بابت رفتار اشتباهش عذرخواهی کند.
دقت داشته باشید که مدت زیاد تنبیه در شادی کودک تاثیر می گذارد. البته کودک شما باید متوجه باشد که به خاطر کدام رفتارش، تنبیه می‌شود. شما هم زمینه های آشتی فرزندتان را فراهم کنید و عذرخواهی او را سریعا بپذیرید. اما از این روش برای تنبیه هر کار جزئی فرزندتان استفاده نکنید تا تاثیر آن از بین نرود. چراکه این عمل برای او عادی شده و به مرور زمان اهمیتش را از دست میدهد.
محروم کردن موقتی
یکی از موثرترین روش تنبیه کودکان، محروم کردن موقتی فرزندتان از کارهای مورد علاقه اش است. به این صورت که باید این احساس در فرزندتان به وجود آید که چیز ارزشمندی را از دست داده است. این بهترین روش در روانشناسی کودک می باشد. البته در این روش باید به چند نکته توجه کنید:
دلیل محرومیت فرزندتان را به او توضیح دهید
کودک شما باید متوجه باشد که به خاطر کدام رفتارش تنبیه و یا تشویق می‌شود. وقتی فرزندتان کار خوبی انجام میدهد و شما او را تشوبق می‌کنید، او به انجام دوباره آن ترغیب می‌شود. عکس این قضیه هم درست است یعنی اگر فرزندتان کار اشتباهی از او سر زد و به روش صحیح تنبیه شد، متوجه می‌شود که رفتارش خوب نبوده و دیگر آن را تکرار نمی‌کند.
بنابراین در یک فضای صمیمانه با کودک خود صحبت کنید و دلیل ناراحتی خودتان را بیان کنید. مثلا به فرزندتان بگویید به خاطر فلان رفتارت، اجازه نداری با اسباب بازی هایت بازی کنی. مطمئن باشید که این روش یکی از بهترین روش تنبیه کودکان در نظر گرفته شده است.
مدت تنبیه مهم است
بعضی از والدین هستند که برای تنبیه فرزند دو ساله شان، یک ساعت و یا بیشتر تنبیه در نظر می‌گیرند. در حالیکه باید بدانید به ازای هر یک سال باید یک دقیقه، تنبیه کنید. تنبیه طولانی مدت به شدت بر روحیه کودکتان تاثیر مخرب دارد و گاهی اوقات به جای تاثیر مثبت، تاثیر منفی می‌گذارد.
برخورد با مقاومت کودک
اگر کودک شما تنبیه را نپذیرفت، به تنبیه او اضافه کنید. مثلا اگر برای پنج دقیقه فرزندتان را از دیدن برنامه کودک منع کردید، یک دقیقه دیگر هم به آن اضافه کنید. توجه داشته باشید که در تنبیه کودکتان زیاده روی نکنید تا تاثیر خودش را از دست ندهد.
ناراحت و عصبانی شوید
اگر لازم است به فرزندتان اخم کنید. یکی دیگر از روش صحیح تنبیه کودک، عصبانی شدن است. البته توجه داشته باشید زمانی از این راهکار باید استفاده کنید که روش های دیگر را امتحان کرده باشید، ولی بازهم کودکتان با شما لجبازی می‌کند. فقط کافی است با کمی اخم به فرزندتان بگویید” کم کم دارم از دستت عصبانی میشم“، شما با گفتن همین یک جمله مقاومت کودک دلبندتان را از بین میبرید.
جبران کردن اشتباه
یکی از موثرترین روش های تنبیه کودکان، جبران و تصحیح رفتار اشتباهشان بوده است. مثلا وقتی فرزندتان بر روی دیوار اتاقش با مدادرنگی خط خطی کرده است از او بخواهید که با دستمال، دیوار اتاقش را تمیز کند و اگر این کار را بلد نیست، به او آموزش دهید. به هیچ عنوان اجازه ندهید که از انجام اینکار فرار کند. اگر خسته شد اجازه بدهید مدتی استراحت کند و سپس دوباره کارش را ادامه دهد.
در جمع تنبیه نکنید
یکی از مهم ترین نکات تربیتی فرزندان این است که آن ها را در جمع تنبیه نکنید. تنبیه کودک در جمع باعث سرکوب عزت نفس در فرزندتان می‌شود. اگر فرزند خود را در مقابل دیگران سرزنش و یا تنبیه کنید، کودک شما همیشه این احساس را دارد که توسط دیگران مسخره می‌شود و او با این حس رشد کرده و در سنین نوجونی و جوانی ترس تمام وجود او را در برمی‌گیرد و قدرت تصمیم گیری خود را از دست میدهد. پس تنبیه کودک در جمع را کنار بگذارید و در فضایی آرام با فرزندتان صحبت کنید.
تهدید خود را عملی کنید
تهدید تنبیه کودکان را عملی کنید. اگر به فرزندتان گفته اید که او را تنبیه می‌کنید، حتما این کار را انجام دهید. با تهدید کردن و عمل نکردن به گفته خود باعث می‌شود این احساس در ذهن کودکتان شکل بگیرد که شما فردی غیرقابل اعتماد هستید که به حرف ها و قول های خود عمل نمی‌کنید. این کار ارزش خانواده را از بین می‌برد و دیگر کودکتان قادر نیست خوب از بد را تشخیص دهد. چراکه هیچ قانونی در این مورد برایشان وجود ندارد.
اگر کودکتان اشتباها خطایی کرد، او را تنبیه نکنید
و در پایان اگر فرزندتان بدون قصد مرتکب اشتباهی شد، او را سرزنش نکنید. اگر بخواهید بابت اینکار او را تنبیه کنید اعتماد به نفس کودک خدشه دار می شود. حس کنجکاوی در کودکان باعث می‌شود که آنها نسبت به اشیا اطرافشان حساس شوند. آنها دوست دارند چیزهای جدیدی کشف کنند. برای همین ممکن است دست به کارهایی بزنند که نتیجه خوبی نداشته باشد. تنبیه کودکان به خاطر رفتارهایی که ناخواسته اتفاق افتاده است، کاملا غیر منطقی است. اگر شما اینکار را انجام می‌دهید به مرور زمان، فرزندتان قدرت تصمیم گیری خود را از دست میدهد و غیرمنطقی بار می آید.
سوالات متداول
برای تنبیه کودکان میتوان از تنبیه لفظی استفاده کرد؟
استفاده از کلمات توهین آمیز باعث تخریب اعتماد به نفس و عزت نفس کودکتان می‌شود. گاهی اوقات خود والدین هم متوجه نیستند که با تنبیه و خرد کردن شخصیت فرزندشان چه آسیب بزرگ روحی به آنان وارد می‌کنند.
چگونه تنبیه مناسبی برای فرزندم در نظر بگیرم؟
روش صحیح تنبیه کودک این است که شما باید با توجه به سن و سال و اشتباه فرزندتان تنبیه خاصی در نظر بگیرید. مثلا تنبیه یک کودک دوساله نباید بیشتر از پنج دقیقه طول بکشد و یا اگر کودکتان اتاقش را نامرتب کرده نباید تنبیه زیادی در نظر بگیرید.
میتوان برای تنبیه کودک با او قهر کرد؟
حواستان به این موضوع باشد که به هیچ عنوان کودکتان را تنبیه عاطفی نکنید. این کار باعث عقده ای شدن فرزند شما می‌شود و روانشناسان معتقدند این کودکان بیشتر به اطرافیان و سایرین وابسته میشوند.